سکسیونر

سکسیونر وسیله قطع و وصل سیستم هایی است که تقریبا بدون جریان هستند به عبارت دیگر سکسیونر قطعات وسایلی را که فقط زیر ولتاژ هستند از شبکه جدامی سازد ) . تقریبا بدون بار( بدان معنی است که می توان به کمک سکسیونر جریان های کاپاستیو مقره، ماشین ها و تأسیسات برقی و کابل های کوتاه و همین طور جریان ترانسفورماتور ولتاژ رانیز قطع نمود و یا حتی ترانسفورماتور ولتاژ را نیز قطع نمایید و یا حتی ترانسفورماتور کم قدرت ر با سکسیونر قطع کرد. درصورتی که سکسیونرجریان عبورکندولی درموقع قطع اختلاف پتانسیلی بین دو کنتاکت آن ظاهر نشود قطع سکسیونر بلامانع است. همین طور وصل سکسیونری که بین دو کنتاکت  آن تفاوت پتانسیلی موجود نباشد گرچه به محض وصل باعث عبور جریان گردد نیز مجاز خواهد بود.

سکسیونر یک کلید نیست بلکه یک ارتباط دهنده یا قطع کننده مکانیکی بین سیستم ها است بدون اینکه مداری بسته شود. سکسیونر باید در حالت بسته یک ارتباط گالوانیکی محکم ومطمئن درکنتاکت هرقطب برقرارسازد و مانع افت ولتاژ گردد. لذا باید مقاومت عبورجریان در محدوده سکسیونرکوچک باشد تاحرارتی که دراثرکار مداوم درکلید ایجاد می شود ازحدمجازتفاوت نکنداین حرارت توسط ضخیم کردن تیغه وبزرگ کردن سطح تماس درکنتاکت وفشارتیغه درکنتاکت دهنده کوچک نگه داشته می شود.

 

همین طور مقره هایی که پایه سکسیونر را تشکیل می دهند در اثر نیروی کشش الکترومغناطیسی دو فاز مجاور و مربوط به یک فاز در زمان عبور جریان کوتاه باشند.

سکسیونرها وسایل ارتباط دهنده الکتریکی و گالوانیکی قطعات و سیستم های مختلف می باشند و در درجه اول به منظور حفاظت اشخاص و متصدیان مربوطه درمقابل برق زدگی به کاربرده می شوند بدین جهت طوری ساخته می شوند که درحالت قطع یا وصل محل قطع شدگی یا چسبندگی به طور آشکار قابل رؤیت باشد یعنی درهوای آزاد انجام گیرد . از آنجا که سکسیونر باعث بستن یا بازکردن مدارالکتریکی نمی شود برای باز کردن و بستن هر مدار الکتریکی فشارقوی احتیاج به یک کلید دیگری خواهیم داشت به نام کلید قدرت که قادر است مدار را تحت هرشرایطی بازک ند و سکسیونر وسیله ای است برای ارتباط کلیدقدرت به شین ویاهرقسمت دیگری ازشبکه که دارای پتانسیل است سکسیونر باید در حالت بسته یک ارتباط گالوانیکی محکم و مطمئن در کنتاکت هر قطب برقرار می سازد و مانع افت ولتاز می شود. لذا باید مقاومت عبور جریان در محدوده سکسیونر کوچک باشد تا حرارتی که در اثر کار مداوم در کلید ایجاد میشود از حد مجاز تجاوز نکند .این حرارت توسط ضخیم کردن تیغه و بزرگ کردن سطح تماس در کنتاکت و فشار تیغه در کنتاکت دهنده کوچک نگهداشته می شود . در ضمن موقع بسته بودن کلید نیروی دینامیکی شدیدی که در اثر عبور جریان اتصال کوتاه بوجود می آید .باعث لرزش تیغه یا احتمالاباز شدن آن نگردد. از این جهت در موقع شین کشی و نصب سکسیونر دقت باید کرد تا تیغه سکسیونر در امتداد شین قرار گیرد .بدین وسیله از ایجاد نیروی دینامیکی حوزه الکترومغناطیسی جریان اتصال کوتاه جلوگیری بعمل آید.

موارد استعمال سکسیونر

همانطور که گفته شد اصولا سکسیونر ها وسائل ارتباط دهنده مکانیکی و گالوانیکی قطعات و سیستمهای مختلف می باشند و در درجه اول بمنظور حفاظت اشخاص و متصدیان مربوطه در مقابل برق زدگی کار برده میشوند. بدین جهت طوری ساخته میشوند که در حالت قطع یا وصل محل قطع شدگی یا چسبندگی بطور واضح واشکار قابل رویت باشد .

از آنجاییکه سکسیونر باعث بستن یا باز کردن مدارالکتریکی نمیشود برای باز کردن یا بستن هر مدار الکتریکی فشار قوی احتیاج به یک کلید دیگری بنام کلید قدرت خواهیم داشت که قادر است مدار را تحت هر شرایطی باز کند و سکسیونر وسیله ای برای ارتباط کلید قدرت و یا هر قسمت دیگری از شبکه که دارای پتانسیل است به شین می باشد . طبق قوانین متداول الکتریکی جلوی هر کلید قدرتی از 1کیلوولت به بالا و یا هر دو طرف در صورتیکه ان خط از هر دو طرف پتانسیل می گیرد سکسیونر نصب می گردد.

برای جلوگیری از قطع و یا وصل بی موقع ودر زیر بار سکسیونر معمولا بین سکسیونر وکلید قدرت چفت و بست (مکانیکی یا الکتریکی) بنحوی برقرار می شود که با وصل بودن کلید قدرت نتوان سکسیونر را قطع و یا وصل کرد.

بر خلاف کلید های هوایی ،سکسیونرها قادر به قطع هیچ جریانی نیستند . آنها فقط در جریان صفر باز و بسته می شوند . این کلیدها اصولا جدا کننده هستند که ما را به جدا کردن کلیدهای قدرت روغنی ، ترانسفورماتوها، خطوط انتقال و امثال آنها از شبکه زنده قادر می سازند .سکسیونرها از لوازمات تعمیراتی و تغییر مسیر جریان می باشند.

انواع سکسیونر

1-  سکسیونر تیغه ای یا اره ای

2 -  سکسیونر کشویی

3 -  سکسیونر دورانی

4 -  سکسیونر قیچی ای یا پانتوگراف

سکسیونر تیغه ای یا اره ای

برای قطع و وصل ولتاز و حفاظت مطمئن در زمان عملکرد استفاده می شود و بیشتر برای فشار متوسط کاربرد دارد .بر حسب میزان جریانی که از آن عبور می کند تیغه های آن می تواند از ساده به دوبل و از نوع تسمه ای به پروفیلی و میله ای و لوله ای تغییر یابد . نوع اهرمی آن در فشار قوی و فوق فشار قوی کاربرد دارد . این سکسیونرها به دلیل وجود شرایط جوی و  وجود تنش های مختلف بایستی طوری نسب شود که در اثر نیروی برف یا باد به راحتی وصل نگردد.

·    این سکسیونرها که برای ولتاژهای تا kv 30 به صورت پل وسه پل ساخته می شوند دارای تیغه هایی هستند که ضمن قطع کلید عمود بر سطح افقی ( درسطح محورپایه ها) حرکت می کنند و در بالای ایزولاتور (پایه) قرار می گیرند

·    سکسیونرتیغه ای برای فشارقوی به صورت یک پل ساخته می شوند و فرمان قطع و وصل آنها عموما کمپرسی باهوای فشرده انجام می گیرد.

سکسیونر کشویی

برای عملکرد ،سکسیونر در جایی استفاده می شود که عمق تابلو کم باشد . این سکسیونرها بیشتر به صورت میله ای در جهت عمودی قطع و وصل می شود و بیشتر در فشار متوسط کار برد دارد .

سکسیونرکشویی برای کیوسک یاقفسه هایی که دارای عمق کم هستند بسیار مناسب است دراین سکسیونر تیغه متحرک در موقع قطع در امتداد خود(درامتداد سطح افقی یاعمودبرسطح محورپایه ها) حرکت می کند و بدین جهت فضای اضافی برای تیغه درحالت قطع از بین می رود.

سکسیونر دورانی

·    سکسیونر دورانی که برای ولتاژهای زیاد به خصوصث kv 60 و kv 110 ساخته می شود به جای یک تیغه بلند و یک کنتاکت ثابت دارای دو تیغه متحرک و دورانی می باشدکه با برخورد آنها به هم ارتباط الکتریکی برقرار می شود.

·    دراین نوع کلید حرکت به موازات سطح افقی و یا عمود بر سطح محور پایه هاانجام می گیرد و دارای این وضعیت است که با کوچک بودن طول بازوی تیغه فاصله هوایی لازم بین دوتیغه به وجودمی آیدوچون تیغه ها با گردش پایه ها باز و بسته می شوند عوامل خارجی مثل فشارباد و برف و غیره نمی تواند باعث وصل بی موقع آن گردد یا به علت یخ زدگی کنتاکت ها در زمستان احتیاج به نیروی اضافی برای بازکردن آنها نیست.

·    در این نوع کلید تیغه ها به موازات سطح افق و یا عمود بر سطح محور پایه ها انجام می گیرد و دارای این مزیت است که با کوچک بودن طول بازوی تیغه فاصله هوایی لازم بین دو تیغه بوجود می آید و چون تیغه ها با گردش پایه ها باز و بسته می شوند، عوامل خارجی مثل فشار باد و برف و غیره نمی تواند باعث وصل بی موقع آن گردد. یا به علت یخ زدگی کنتاکت ها در زمستان احتیاج به نیروهای اضافی برای بازکردن آنها نیست.

سکسیونر قیچی ای یا پانتوگراف

این نوع سکسیونرها بیشتر در شبکه فوق فشار قوی کاربرد دارند و به لحاظ آنکه هر قطب روی یک پایه سوار است لذا از نظر جایگیری در پست حجم کمتری اشغال می کند و بیشتر زیر خط فشار قوی نصب می گردد.

·    سکسیونر قیچی ای برای فشارهای زیاد و خیلی زیادبسیارمناسب است زیرا به علت اینکه کنتاکت آن راشین یا هوایی تشکیل می دهد احتیاج به دوپایه عایقی مجزا از یکدیگر که درفشارقوی باعث بزرگی ابعاد و سنگینی وزن آن می شوند ندارد و فقط شامل یک پایه عایقی است که چنگک یا تیغه قیچی ای مانند کنتاکت دهنده روی آن نصب می شود و باحرکت قیچی مانندی باشین یاسیم هوایی ارتباط پیدامی کنند.

مورداستعمال سکسیونر قیچی ای که به آن سکسیونریکر ستونی نیز گفته می شود در شبکه ای اشت که دارای دوشین به ازای هرفازدرسطح و ارتفاع مختلف نسبت به زمین و بالای هم باشد و سکسیونر ارتباط عمودی بین این دوشین را فراهم می سازد.

سکسیونر با قطع زیر بار 

این سکسیونرها بدلیل جلوگیری از حجم زیاد پست و جلوگیری از مانور اپراتور و همچنین برای جلوگیری از اینترلاک (تنش) بین سکسیونر و دژنکتور طوری طراحی می شوند که برای قطع و وصل خطی کوچک و یا فیدرهای تغذیه و یا راه اندازی موتورهای فشار قوی و همچنین وصل آنها حدود 2/5 تا10 برابر قدرت قطع آنهاست و جریان قطع این کلیدها 2تا 5/2 برابر جریان نامی است . این نوع سکسیونرها دارای محفظه قطع ضعیفی می باشند که از نوع هوایی می باشند.

سکسیونر زمین

سکسیونر ارت سکسیونری است که خط یا باسبار را ارت می نماید . این سکسیونر معمولاً در روی پایه سکسیونرخط نصب می شود و با آن اینترلاک میباشد .

معمولاً در هنگام تعمیرات به منظور تخلیه بارهای موجود از قبل و جلوگیری از القای الکتریسیته از خطوط مجاور و بی خطر کردن عملیات تعمیراتی روی دستگاهها توسط سکسیونر زمین، اتصال زمین برقرار می شود قبل از وصل سکسیونر زمین رعایت موارد زیر ضروری است:

 * دار منبع انرژی جدا شده باشد که وصل سکسیونر زمین باعث بروز حادثه نگردد

 * سکسیونر مورد عمل کاملاً شناخته شده باشد و برای انجام عملیات قطع و وصل از دستکش عایق متناسب با ولتاژ استفاده گردد.

* از نظر ایمنی قبل از انجام عملیات مکانیزم هوایی و اتصالات سکسیونر فوق قبل از عمل، دقیقاً مورد بازرسی قرار گیرد.

* پس از وصل سکسیونر ارت هر سه فاز بازرسی شود که بطور کامل بسته شده باشند. لازم به توضیح است که بسته شدن سکسیونر زمین در حالی که خط برق دار است ، باعث آسیب رسیدن به اپراتور و وارد شدن خسارات به دستگاهها و بروز اختلال در برق رسانی می گردد.

برای ممانعت از این اتفاقات سیستم اینترلاک بین سکسیونر خط و سکسیونر زمین وجود دارد و فقط هنگامی که سکسیونر خط قطع باشد ، امکان وصل سکسیونر زمین وجود دارد .

اگر چه سیستم اینترلاک مانع بروز حادثه می گردد ولی این وسیله کافی نبوده و اپراتور می بایست دقیقاً بازرسیلازم از شرایط موجود به عمل آورد تا مطمئن شود که دستگاه مجزا شده از طریق منابع دیگر برقدار نمی شود.

 جهت محدود کردن خطا هایی که اپراتورها سهواً مرتکب آن می شوند ، بهترین روش استفاده از دستورالعمل هایی است که برای مجزا نمودن دستگاههای مختلف توسط سرپرست پست تهیه و معمولاً در اتاق فرمان موجود است.